Kalori Hesaplama Neden Yanlıştır?
Yaz mevsimi kapıda, yeni hedefler belirlemenin de tam zamanı! Bu hedefler arasında en yaygın olanlardan biri, kilo verme ve daha fit bir görünüm elde etme isteği… Bu amaca ulaşmak için genellikle yediğimize dikkat etmeye ve düzenli olarak egzersiz yapmaya başlarız. Kalori hesaplama ve takip etme ise en yaygın yöntemlerden biridir. Peki kalori hesabı bu hedeflere ulaşmak için gerçekten doğru bir yöntem mi? Gelin bu makalede açıklayalım!
Kalori Hesaplama: Kalori Nedir?
Yiyeceklerin içerdikleri enerji değeri, genellikle kalori olarak hesaplanır ve bu nedenle aldığımız kalori miktarını sınırlayarak kilo verme hedefimize ulaşabileceğimize inanırız, bu teoride doğru sayılabilir.
Ancak, bazı uzmanlara göre bu yaklaşım artık demode hatta zararlıdır. Peki kalori hesaplama nasıl icat edildi?
Kalori hesaplama: Kalori, enerji birimidir ve genellikle yiyeceklerin besin içeriğini ifade etmek için kullanılır. Terim, Latince “ısı” anlamına gelen ve yüzyıllardır kullanılan “calor” kelimesinden türetilmiştir.
Terimi tanımlayan ilk kişi ise fransız bilim insanı, Nicholas Clément’dır. Tanımı ise şudur: “kalori, deniz seviyesinde bir kilogram suyun sıcaklığını 1°C artırmak için gereken ısı miktarıdır.” Clément, bu terimi ilk kez 19. yüzyılın başlarında ısı motorlarını açıklamak için kullanmıştır (1).
Kalori hesaplama aslında bilimde bize önemli veriler sağladı
Yiyeceklerin kalori içeriğini ölçmek ve toplam kalori hesaplama, gıda biliminde önemli bir dönüm noktasıydı. Gıdaların içeriğini kalori cinsinden ölçmek, insanların beslenme alışkanlıklarını anlamayı kolaylaştırdı. Önceden insanlar, ırk, iklim, sosyal sınıf gibi faktörlere bağlı olarak farklı diyetler uyguluyordu ve bu karşılaştırmalar zordu. Ancak kalori hesaplama sayesinde, farklı gıdaların karşılaştırılabilir bir şekilde değerlendirilmesi mümkün hale geldi.
Bu süreçte gıda anlayışımız da büyük değişim geçirdi. Gıdalar artık protein, karbonhidrat, mikro besin maddeleri, yağ ve diğer içeriklerin kombinasyonları olarak görülmeye başlandı. Bunun yanı sıra kalori hesaplama ile gıda, vücudun bir yakıtı olarak görüld. Bu yaklaşım, 20. yüzyılın başında kamu politikalarını dahi etkilemeye başladı. İşin kötü tarafı ise sonrasında bu yakıt-taşıt anlayışının ve kalori hesabının kullanılmaya devam etmesi. Biz insan metabolizmasında ne kadar yediklerimizi enerjiye çeviriyor olsak da bir araba ya da motor gibi enerjiyi yakmıyoru. Enerji kaynağını metabolize ediyoruz. Onu daha karmaşık süreçleri tabi tutuyoruz. Yani mesela enerji yakıt meselesinin çok daha ötesinde…
Peki Kalori Hesaplama Neden Yanlış?
Bazı uzmanlar kalori hesaplama yönteminin artık eski bir yaklaşım olduğunu ve hatta zararlı olabileceğini savunuyorlar. Mantıken düşünürsek, farklı gıdaların aynı miktarda kalori sağlamasına rağmen besin değerleri ve sağlık etkileri farklı olabilir. Ayrıca, vücudun farklı yiyecekleri sindirme süreçleri de değişebilir. Kalori hesaplama yöntemine göre 100 kalori badem yemekle 100 kalori şeker aynı enerjiyi verir evet ama vücutta aynı etkiyi yapmaz.
Aslında kalorileri harcamıyoruz; yemek yiyoruz ve vücudumuz bu kalorileri açığa çıkarmak için çalışıyor. Ayrıca, yaş, uyku düzeni, bağırsak florası gibi birçok farklı faktör de vücudun gıdaları nasıl işlediğini etkileyebiliyor. Bu nedenle, kalori hesaplama yönteminin tek başına yetersiz bir ölçüm olduğu düşünülüyor.
Kalori hesaplama ve potansiyel tehlikeler
Kalori hesaplama adına çevrimiçi kalori takip uygulamaları ve aktivite monitörlerinin kullanımı katlanarak artmakta. Bazı raporlara, bu takip cihazlarının yeme bozukluğu semptomlarını tetikleme, sürdürme veya şiddetlendirme potansiyeli vardır (2).
Kalori hesaplama ve kilo verme odaklı yaklaşımlar değil, yeme sezgileri ve sağlık odağını merkeze alan anlayışlar bireylerin bütünsel sağlığını ve refahını iyileştirmek için daha uygun yöntemlerdir (3).
Sonuç olarak, kalori hesaplama tekniği bize yalnızca sınırlı bir bilgi verdiği ve besin değeri açısından yetersiz kaldığı görüşü savunuluyor. Uzmanlar, besin içeriği, mikro besin maddeleri ve vitaminler gibi faktörlerin de dikkate alınması gerektiğini vurguluyorlar.
Kalori hesaplama, besin öğeleri ve sonuç:
Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar gram başına farklı kalorilere sahiptir.
- Karbonhidratlar ve proteinler gram başına 4 kalori içerirken,
- Yağlar gram başına 9 kaloriye sahiptir.
Kalori hesaplama, sağlıklı bir kiloya ulaşmaya ve bunu korumaya çalışırken günlük kalori tüketimini hesaplamada yardımcı olabilir. Ancak kilo vermek her insan için bu kadar basit değildir. Kalori hesaplama ve egzersizi artırmak gerçekten de kilo kaybı üzerinde gözle görülür bir etkiye sahiptir, ancak bu geçicidir (4). Kilo kaybını gerçekten sürdürmek için, vücuda alınan kalori türüne odaklanmak, sağlıklı tercihler yapmak önemlidir.
Bu makaleyi beğendiniz mi? “Su Diyeti Nedir? Gerçekten Sağlıklı mıdır?” makaleme de mutlaka göz atın!
Kaynaklar:
- Hargrove JL. History of the calorie in nutrition. J Nutr. 2006 Dec;136(12):2957-61. doi: 10.1093/jn/136.12.2957. PMID: 17116702.
- Simpson CC, Mazzeo SE. Calorie counting and fitness tracking technology: Associations with eating disorder symptomatology. Eat Behav. 2017 Aug;26:89-92. doi: 10.1016/j.eatbeh.2017.02.002. Epub 2017 Feb 9. PMID: 28214452. Kalori hesaplama
- Tylka TL, Annunziato RA, Burgard D, Daníelsdóttir S, Shuman E, Davis C, ama Calogero RM (2014) The weight-inclusive hem versus weight-normative approach to health: evaluating the evidence for prioritizing well-being over weight loss. J Obes 2014:1–18. https ://doi.org/10.1155/2014/983495
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499909/
Uzman Diyetisyen Ceren Taşdemir olarak, sağlıklı beslenme, kilo verme ve bilimsel beslenme danışmanlığı gibi birçok konuda danışanlarıma yıllardır destek vermekteyim. Randevu almak için 05309394408 numaralı telefon hattını arayabilirsiniz.
Doğru bilinen yanlışları açıklamak, halk sağlığı adına bilgi kirliliğini aza indirmek en önemli tutkum. Daha fazla “doğru ve bilimsel bilgi” için beni takip etmeyi unutmayın!
Makalemi beğendiyseniz abone olun, beni Instagram ve diğer platformlardan takip edin.
